W powyższych wyrażeniach jeden wyraz określa drugi, czyli doprecyzowuje szczegóły, podaje dodatkowe informacje. Wyrazy mogą łączyć się ze sobą na różnych zasadach, dlatego wyróżniamy trzy rodzaje związków wyrazowych: związek zgody, związek rządu, związek przynależności. PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ: Podmiot i orzeczenie w pigułce. Według tradycyjnego podziału wyróżniamy dziesięć części mowy. Pięć z nich to odmienne części mowy (rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, większość zaimków i czasownik), pięć pozostałych to nieodmienne części mowy (przysłówek, partykuła, wykrzyknik, spójnik, przyimek). Poniższy wykres przedstawia podział wyrazów na Z podanego tekstu wypisz 3 wyrazy niepodzielone słowotwórczo . Następnie utwórz od każdego z nich po 3 dowolne wyrazy pochodne. W każdym z nich oddziel format od podstawy słowotwórczej. Podaj, jakimi częściami mowy są utworzone wyrazy. Bajka to gatunek dydaktyczny. Jest ona krótkim utworem epickim, najczęściej wierszowanym, zawierającym morał, który jest jej stałym elementem Cele lekcji: - poznasz zasady łącznej i rozdzielnej pisowni NIE z różnymi częściami mowy, - będziesz umiał poprawnie pisać poznane części mowy z poznanymi częściami mowy. Temat: Pisownia NIE z różnymi częściami mowy - mojelekcje1 W podanych zdaniach wskaż dopełnienia. Jakimi częściami mowy zostały wyrażone? Określ przypadek. 1.Chcę zacząć pisać powieść kryminalną. 2.Gwar przeszkadza nam uczyć się. 3.Nauczyciel przyznał mu nagrodę. 4.Opowiedziałam jej dużo o tobie. 5.W czasie zawodów wszyscy z zapartym tchem obserwowali bieżnię. POMOCY!!! Podkreśl w napisach okoliczniki. Napisz, jakimi częściami mowy są one wyrażone. Pragniesz wyglądać pięknie? Zamówienia realizujemy od razu! Zamieszkaj w Gdańsku. Kupuj taniej! Dziekuję bardzo za odpowiedź ;** 9mnlAx. Jakimi częściami mowy są wyróżnione wyrazy? Mieszkam w ładnej OKOLICY. Rafał zebrał ładną SUMKĘ. Na stole stał wazon z ładnymi KWIATAMI. Pan Kret zapowiadał dzisiaj ładną POGODĘ. Określ formę ( przypadek, liczbe i rodzaj) wpisanych i wyróżnionych wyrazów. Co zaobserwowałeś? Zgłoś nadużycie! okolicy - rzeczownik, DOPEŁNIACZ, , - rzeczownik, BIERNIK, - rzeczownik, NARZĘDNIK, - rzeczownik, BIERNIK, Verciax Okolicy- D., są rzeczownikami. (rzeczownik nie odmienia się przez rodzaje, jednak swój rodzaj ma, tak tylko piszę, gdybyś zauważyłą brak rodzaju :)) Mam nadzieję, że pomogłam i o to Ci chodziło. Pozdrawiam. More Questions From This User See All Home Sztuka, Kultura, KsiążkiJęzyk Polski dokaczki zapytał(a) o 18:18 Jakimi częściami mowy są wyróżnione wyrazy? Zapisz ichnazwy obok. pysznympycharysowaćrysowaniezielonezieleniąbiegają skoki 0 ocen | na tak 0% 0 0 Odpowiedz Odpowiedzi Lovely *: odpowiedział(a) o 18:39 kolejno :przymiotnikrzeczownikczasownikrzeczownikprzymiotnikczasownikczasownik 0 0 Uważasz, że znasz lepszą odpowiedź? lub Jakie są części mowy? Które są odmienne, a które nieodmienne? Dzięki prostym definicjom i licznym przykładom, naprawdę szybko można się nauczyć się, czym jest rzeczownik, czasownik i przymiotnik oraz uporządkować wiedzę o pozostałych częściach mowy przed sprawdzianem z języka polskiego. Z częściami mowy mamy do czynienia w wielu sytuacjach, kiedy mówimy, gdy piszemy (np. wypracowanie, post na Instagramie czy SMS-a), gdy słuchamy (np. tego, co mówią lub śpiewają inni ludzie) lub kiedy czytamy (np. książki, wiadomości, a nawet napisy na murach). Sprawdź, jakie wyróżniamy części mowy i co warto wiedzieć o każdej z nich. Przy okazji przekonasz się, że nie są ci tak zupełnie obce. Spis treści: Części mowy – co to takiego? Części mowy: charakterystyka (pytania, przykłady) Odmienne i nieodmienne części mowy Jak jeszcze dzielimy części mowy? Części mowy: co to w ogóle jest? Części mowy to nic innego jak wyrazy, których używamy na co dzień. W języku polskim mamy 10 części mowy, to: rzeczownik czasownik przymiotnik liczebnik zaimek przysłówek przyimek spójnik wykrzyknik partykuła. Części mowy dzieli się na odmienne i odmienne. To jest najważniejszy podział dotyczący części mowy. Na wszystkich 10 części mowy: 5 jest odmiennych, 5 nieodmiennych. Odmienne części mowy to: rzeczownik czasownik przymiotnik liczebnik zaimek. Nieodmienne części mowy: przysłówek przyimek spójnik wykrzyknik partykuła. Więcej o odmiennych i nieodmiennych częściach mowy piszemy w dalszej części tekstu. Części mowy: charakterystyka (pytania plus przykłady) Oto wszystkie części mowy, które występują w języku polskim: Rzeczownik odpowiada na pytania: kto? co? oznacza: osoby, przedmioty, rośliny, zwierzęta, cechy, czynności lub pojęcia przykłady rzeczowników: dom, mama, Gdańsk, uspokojenie, szczerość, solidarność rodzaje rzeczowników: pospolite (kot, szkoła, talerz), własne (Maria, Bambi, Wawel), żywotne (źrebię), nieżywotne (zabawka) funkcje rzeczownika w zdaniu: jako podmiot (np. Mama poszła z nami.), przydawka (np. Kot Agnieszki jest przesympatyczny.), orzecznik (Karol to rozrabiaka), okolicznik (Bociany wrócą wiosną) lub dopełnienie (np. Nauczyciel robił mu trudności) Czasownik odpowiada na pytania: co robi? co się z nim/nią dzieje? oznacza: czynności albo stany przykłady czasowników: piszę, tęsknisz, czyta, jest, chodzimy, spacerują, wyzdrowieli rodzaje czasowników: dokonane (napisałam), niedokonane (piszę) funkcje czasownika w zdaniu: jako orzeczenie (np. Maciek lubi wędrować.,) podmiotu (np. Śpiewający popełnił gafę.), dopełnienie (Bardzo długo marzyłam o tym spotkaniu) lub okolicznik (Wywracając się, przedszkolak spotrącił talerz). Przymiotnik odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie? który? która? które? czyj? czyja? czyje? oznacza: cechy, właściwości ludzi, zwierząt, rzeczy i pojęć przykłady przymiotników: mój, czerwona, jasne, ojca, rodzaje przymiotników: męski (np. ładny, srebrny), żeński (np. ładna, srebrna) i nijaki (np. ładne, srebrne) funkcje przymiotnika w zdaniu: podmiot (np. Chory skarżył się na ból gardła), przydawka (np. Fioletowa lawenda pachniała oszałamiająco), dopełnienie (np. Podczas spaceru spotkali kudłatego kundelka) lub orzecznik (np. Wcale nie jestem leniwa) Zaimek odpowiada na pytania: te same, na które odpowiadają części mowy, jakie zastępują oznacza: inne części mowy, które pozwalają skrócić wypowiedź lub uniknąć powtórzeń, przykłady zaimków: ja, ty, on, co, nic rodzaje zaimków: osobowe (np. ty, my, oni), wskazujące (np. ten, tamta, tamto), pytające (np. co? jaki?), przeczące (np. nikt, żadna), względne (gdy łączą zdania podrzędne z nadrzędnymi, np. kto? co?), zwrotne (np. się) funkcje zaimków w zdaniu: jako podmiot (np. Ona zrywała te kwiaty z myślą o mamie), dopełnienie (np. Mama ugotowała taki obiad, by mu smakował), przydawka (np. Nie wierzę w żadne duchy) Liczebnik odpowiada na pytania: ile? który z kolei? oznacza: ilość, kolejność przykłady liczebników: jeden, pierwszy, pięcioro rodzaje liczebników: główne (np. jeden, dwa, trzy), porządkowe (np. pierwszy, piąty, setny), ułamkowe (np. półtora, ćwierć, pół), zbiorowe (np. troje, czworo, siedmioro), nieokreślone (np. kilka, kilkanaście, kilkadziesiąt); inny podział dzieli liczebniki na proste (np. pięć, jedenaście, milion) i złożone (trzydzieści trzy, dwa tysiące jeden, tysiąc dwieście trzeci), funkcje liczebnika w zdaniu: jako przydawka (np. Dzieci najbardziej lubiły się bawić we dwoje), orzecznik (np. Nie zamierzam być tą trzecią!) Przysłówek odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy? oznacza: miejsce, czas lub sposób przykłady przysłówków: spokojnie, wewnątrz, wieczorem rodzaje przysłówków: sposobu (brzydko, sprawnie, sprytnie), miejsca (blisko, daleko, wszędzie), czasu (jutro, nigdy, zawsze) funkcje przysłówka w zdaniu: jako okolicznik (np. Ania podczas lekcji zachowywała się dziwnie) Przyimek nie odpowiada na żadne pytania, oznacza: część mowy, która dopiero wraz z innymi wyrazami może tworzyć pewną sensowną całość (tzw. wyrażenie przyimkowe) przykłady przyimków: pod, z, w, rodzaje przyimków: proste (np. ku, z, o) i złożone (pomimo, obok, zza) funkcje przyimka w zdaniu: jako niesamodzielna część mowy może posiadać określoną funkcję wyłącznie w połączeniu z inną częścią mowy, (np. Dziewczynki poszły na spacer – jako okolicznik) Spójnik ta część mowy również nie odpowiada na żadne pytania oznacza: połączenie wyrazów w zdaniu lub wypowiedzi przykłady spójników: i, ale, albowiem rodzaje spójników: współrzędne (np. oraz, zatem, dlatego) i podrzędne (gdyż, ponieważ, żeby), funkcje spójnika w zdaniu: spaja elementy wypowiedzi, w zdaniu nie pełni żadnej funkcji składniowej Wykrzyknik ta część mowy również nie odpowiada na żadne pytania, oznacza: emocje, zawołanie, wolę osoby mówiącej przykłady wykrzykników: ach! hej! ha! rodzaje wykrzykników: prócz wykrzykników wyważających uczucia (np. auć!) lub wolę (np. hej!) wyróżniamy również wykrzykniki dźwiękonaśladowcze (np. dzyń, biiip, łup) i apelatywne (np. hejże, dobra, ćśśś) funkcje wykrzyknika: podkreślenie siły wypowiedzi, emocji, zaakcentowanie hałasu, w zdaniu nie pełni żadnej funkcji składniowej Partykuła ta część mowy również nie odpowiada na żadne pytania, oznacza: wyrażenie lub podkreślenie emocji przykłady partykuł: właśnie, czy, niech rodzaje partykuł: twierdząca (np. tak), rozkazująca (np. niech), wątpiąca (np. bodaj), przypuszczająca (np. by), ograniczająca (np. tylko), przecząca (np. ani), mnożna (np. razy). funkcje partykuł: w zdaniu nie pełni żadnej funkcji składniowej lecz akcentuje emocje towarzyszące wypowiedzi) Odmienne i nieodmienne części mowy Jak już wspomnieliśmy wyróżniamy odmienne i nieodmienne części mowy. Odmienne części mowy: Wśród odmiennych części mowy są te z nich, które odmieniają się przez przypadki, liczby, strony, osoby, rodzaje. Jak zaraz się przekonasz, poszczególne części mowy wcale nie muszą odmieniać się przez wszystkie te kategorie. Rzeczowniki odmieniają się przez: - przypadki (np. kolega, kolegi, koledze, kolegę, kolegą, koledze, kolego) - liczby (np. kolega – koledzy) Czasowniki odmieniają się przez: - osoby (np. jem, jesz, je, jemy, jecie, jedzą) - liczby (np. jem – jemy) - czasy (np. jem – czas teraźniejszy, zjem – czas przyszły, zjadłem – czas przeszły) - strony (jedząc – strona czynna, jedzony – strona bierna) - tryby (jem – tryb oznajmujący, zjadłbym – tryb przypuszczający, jedz – tryb rozkazujący) Przymiotniki odmieniają się przez: - przypadki (np. mądry, mądrego, mądremu, mądrego, mądrym, mądrym, mądry) - liczby (np. mądry– mądrzy) - rodzaje (np. mądry, mądra, mądre) Zaimki odmieniają się przez: - przypadki (np. ja, mnie, mi, mnie, mną, mnie, ja) - liczby (ja - my, ona - one) - rodzaje (on, ona, ono) Liczebniki odmieniają się przez: - rodzaje - wyjątek to liczebniki ułamkowe (np. jeden, jedna, jedno) Nieodmienne części mowy Nieodmienne części mowy nie odmieniają się ani przez przypadki, ani przez liczby, czasy, strony, osoby i rodzaje. Spójniki Przysłówki Przyimki Wykrzykniki Partykuły Jako ćwiczenie możesz przeczytać ostatnią otrzymaną wiadomość na portalu społecznościowym lub SMS i odpowiedzieć sobie, jakimi częściami mowy są składające się nań wyrazy. Trenować możesz też na wybranym zdaniu z książki lub dowolnego tekstu. Jak jeszcze dzielimy części mowy? Części mowy dzieli się również na takie, które mogą występować samodzielnie i na takie, które wymagają sąsiedztwa innych wyrazów. Części mowy dzielimy również na: Nazywające – rzeczowniki, przymiotniki, przysłówki Wskazujące – zaimki, zaimki dzierżawcze, zaimki przysłówkowe Szeregujące – liczebniki główne, porządkowe i przysłówkowe Części mowy możemy podzielić także na: Prymarne – rzeczowniki, zaimki, liczebniki główne Sekundarne – przymiotniki, dzierżawcze, liczebniki porządkowe Tercjarne – przysłówki, zaimki przysłówkowe, liczebniki przysłówkowe. Zobacz także: Części zdania: jakie są, na jakie pytania odpowiadają [przykłady + najważniejsze informacje] Odmiana przez przypadki - pytania i przykłady odmiennych i nieodmiennych części mowy Test wiedzy z lektury: "Felix, Net i Nika": rozwiąż nasz quiz! Wymień wszystkie znane Ci części zdania. Co nazywają lub określają?, Jakimi częściami mowy są najczęściej wyrażone poszczególne części zdania?, Zabawki były rozrzucone po całej podłodze. Jaką częścią zdania jest wyróżniony wyraz?, Rudy kot sąsiadki przeciągał się leniwie w oknie. Określ wszystkie części zdania w podanym zdaniu., Wskaż dopełnienia w zdaniach: Chcę już odpocząć. Wolałabym ciasteczko. Uwielbiam pływać w morzu., Jakie znasz rodzaje orzeczeń? Podaj po 2 przykłady., Jaki rodzaj podmiotu występuje w zdaniu: Mama, tata i Jurek poszli na długi spacer., Jaki rodzaj orzeczenia występuje w zdaniu: Ten naszyjnik został wykonany ze złota., Narysuj wykres podanego zdania i określ wszystkie części zdania: Wczoraj moja babcia i dziadek przyjechali do nas., Wypisz ze zdania dopełnienia i okoliczniki. Jaką częścią mowy zostały wyrażone? Kasia poszła z koleżanką do kina., Wskaż w zdaniu przydawki: Moja mała siostra Ania lubi zabawy kolorowymi klockami z drewna., Uzupełnij wypowiedzenia okolicznikami: W te wakacje znów pojedziemy (dokąd?). Już (kiedy?) tam nie byliśmy., Przekształć zdanie tak, aby znajdował się w nim podmiot szeregowy: W kartonie znajdowały się zabawki., Ułóż dwa zdania takie, aby podmiot był wyrażony rzeczownikiem (w jednym) i zaimkiem( w drugim) w dopełniaczu., Ułóż dwa zdania z orzeczeniem imiennym. , Zapytaj o wyróżnione wyrazy. Powiedz jakie to części zdania i jakie to części mowy: Mój brat samodzielnie napisał dzisiaj swoje wypracowanie ., Wskaż podmiotyw zdaniach. Jaki to rodzaj podmiotu? Cały dzień biegały po łące. Dzisiaj odpowiedziały na 5! Płakało już od godziny., Wskaż związek główny w zdaniu. Marysia przeczytała już kolejną książkę., Wskaż wszystkie związki wyrazowe w zdaniu: Dobry uczeń klasy 6 nigdy nie odkłada swojej pracy na później., Utwórz zdania pojedyncze rozwinięte z parami wyrazów: rakieta - wylądowała, krasnoludki - zrobiły, Jacek - zapomniał. Ranking Koło fortuny jest szablonem otwartym. Nie generuje wyników na tablicy. Wymagane logowanie Opcje Zmień szablon Materiały interaktywne Więcej formatów pojawi się w czasie gry w ćwiczenie. 6 lutego 2011Baza informacjiW zdaniu wyróżniamy grupę podmiotu, czyli podmiot i wyrazy go określające oraz grupę orzeczenia, czyli orzeczenie plus wyrazy określające. Podmiot i orzeczenie tworzą w zdaniu związek główny. Pozostałe części – przydawka, dopełnienie, okolicznik – tworzą związki poboczne. Podmiot – stanowi trzon zdania, – nazywa osobę, rzecz, zjawisko, – odpowiada na pytania: kto?, co?, – funkcję podmiotu pełni część mowy, która odmienia się przez przypadki, czyli: rzeczownik – Magda śpi. przymiotnik – Chory poprosił o leki. imiesłów przymiotny – Zaproszeni weszli razem. zaimek – Oni już nie wrócą. – podmiot występuje zazwyczaj w mianowniku i ma tę samą liczbę, co orzeczenie, Dzieci wyjeżdżają, – zdarza się, że występuje w dopełniaczu (kogo? czego?): Zabrakło środków opatrunkowych lub w celowniku (komu? Czemu?): Chcę mi się jeść, – wyróżnia się podmiot pojedynczy (jednowyrazowy): Nauczycielka skończyła oraz podmiot szeregowy (co najmniej dwuwyrazowy): Ojciec i matka pojechali na wczasy, – zdarzają się zdania bezpodmiotowe, ale wtedy orzeczenie musi mieć formę trzeciej osoby liczby pojedynczej lub liczby mnogiej, bezokolicznika albo formę nieosobową: Pali się. Nie można wchodzić. Jeszcze słychać śpiew. Zburzono pomnik. Buduje się dom. Orzeczenie – jest najważniejszą częścią zdania, – odpowiada na pytania: co robi?, co się z nim dzieje?, – informuje o czynności, stanie lub cesze: sprząta, zamyśliła się, jest uprzejmy, – wyróżnia się: orzeczenie proste (czasownikowe) – jest to osobowa forma czasownika połączona bezpośrednio z podmiotem: Ojciec rysuje. orzeczenie imienne – jest wyróżnione za pomocą rzeczowników i przymiotników, połączonych z podmiotem za pomocą czasowników: być, stać się, zostać, zrobić się, są to tzw. czasowniki posiłkowe. Część orzeczenia, które one tworzą nazywa się łącznikiem w odróżnieniu od części orzekającej coś o podmiocie, czyli orzecznika. Przykłady: Piotr będzie lekarzem. Chłopcy stali się zaradni. Dzieci zostały w domu. Pogoda zrobiła się brzydka. Określenia Przydawka – określa zazwyczaj rzeczownik, – odpowiada na pytania: jaki?, który?, czyj?, ile?, – wyróżnia się przydawki przymiotne, rzeczowne, dopełniaczowe i przyimkowe: przydawka przymiotna tworzy z wyrazami określanymi związek zgody (zgoda obejmuje wszystkie cechy gramatyczne: przypadek, liczbę, rodzaj): Widziałam przepięknego motyla. Wolę tamten długopis. Wrócił do swojego miasta. przydawka rzeczowna tworzy z wyrazem określanym związek zgody (zgoda obejmuje tylko kategorię przypadku): Przed nami wznosi się szczyt Rysy. przydawka dopełniaczowa jest rzeczownikiem użytym w drugim przypadku (dopełniaczu: kogo?, czego?), tworzy z wyrazem nadrzędnym związek rządu: dom ojca, szelest liści. przydawka przyimkowa ma postać wyrażenia przyimkowego, umieszczanego po wyrazie określanym: szczotka do zębów, trucizna na myszy, materiał w paski. Dopełnienie – określa czasownik, przymiotnik lub przysłówek, – odpowiada na wszystkie, oprócz mianownika, pytania przypadków (dopełniacz kogo? czego?, celownik komu? czemu?, biernik kogo? co?, narzędnik z kim? z czym?, miejscownik o kim? o czym?), – wyróżnia się: dopełnienie bliższe – występuje ono w bierniku, dopełniaczu lub narzędniku: Widzimy piękny krajobraz. Dostarczyć węgla. Rządzić przedsiębiorstwem. dopełnienie dalsze – może mieć formę dowolnego przypadka: wchodzić do domu, myśleć o przyszłości. Okolicznik – określa czasownik, – uzupełnia czasownik o dodatkowe elementy, – pozostaje z członem nadrzędnym w związku przynależności, – wyróżniamy okoliczniki: miejsca – gdzie? Tutaj, czasu – kiedy? Dzisiaj, sposobu – w jaki sposób? Z zaangażowaniem, przyczyny – z jakiej przyczyny? Od jazdy, celu – w jakim celu? Po truskawki, warunku – pod jakim warunkiem? Przy szczęściu, przyzwolenia – mimo co? Mimo problemów. Autor: Katarzyna Cichosz ***************** W Bazie informacji znajdziesz omówienie absolutnie podstawowych kwestii dotyczących poprawnego używania języka polskiego. Baza może być przydatna na co dzień przy tworzeniu tekstów (zwłaszcza pisanych). Pozostanie ona na blogu na stałe. Dzięki temu, przy części tematów będziemy mogli odwoływać się do tych wpisów. Tagi: części zdania, dopełnienie, dopełnienie bliższe, okolicznik, orzeczenie, podmiot, przydawka, związek przynależności, związek rządu, związek zgody Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście. Zadaj pytanie językowe! Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie. Ostatnie wpisy Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (91) 27 czerwca 2022 Ile przecinków może być w zdaniu 31 maja 2022 Łącznik to nie półpauza 26 kwietnia 2022 Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (90) 29 marca 2022 Nazwy wysp: kiedy wyspa wielką, kiedy małą literą 28 lutego 2022 Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (89) 31 stycznia 2022 Średnik to nie dwukropek 21 stycznia 2022 Jak przebiega proces wydawniczy 28 grudnia 2021 Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (88) 22 grudnia 2021 Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (87) 29 listopada 2021 Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (86) 31 października 2021 Jak zapisywać nazwy jednostek wojskowych 14 października 2021 Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (85) 28 września 2021 Przecinek przed a 9 września 2021 Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (84) 25 sierpnia 2021 Nasze nagrania

jakimi częściami mowy są wyróżnione słowa